Ngoại giao Vatican từ một phóng viên đã bốn năm làm việc
Ngoại giao Vatican từ một phóng viên đã bốn năm làm việc
Thâm nhập hậu trường ngoại giao Vatican không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Nó đặt ra một thách thức cho bất kỳ nhà báo nào đến để đưa tin về hoạt động nội bộ của quốc gia nhỏ nhất thế giới này.
Loup Besmond là phóng viên tờ La Croix của Pháp trong bốn năm. Nhờ kinh nghiệm đó, ông đã xuất bản một cuốn sách, hiện đã có bản tiếng Pháp.
Trong đó, cùng với những nội dung khác, ông giải thích tại sao bí mật lại là đặc trưng của Vatican. Theo nhà báo này, nó là một công cụ không chỉ bảo đảm sự tồn tại của Tòa Thánh mà còn khơi dậy những ảo tưởng trong thế giới bên ngoài.
Loup Besmond De Senneville, Phóng viên La Croix Vatican (2020–2024): “Tại sao họ lại ít nói ra như vậy? Họ nói rất ít vì họ thích như vậy, nhưng đó là ngoại giao cổ điển. Mọi ngoại giao đều vận hành theo cách đó. Họ thích hành động trong im lặng—nếu không muốn nói là bí mật—vì họ tin rằng như vậy hiệu quả hơn. Vì vậy, họ rất tích cực hoạt động trong hậu trường, có thể nói như vậy, nhưng lại ít hoạt động công khai hơn nhiều.”
Tòa Thánh là một trung tâm thông tin toàn cầu.
Loup mô tả nó như một “mạng lưới”. Nhưng ai là người chịu trách nhiệm đưa thông tin đến với tiểu quốc này và họ làm điều đó như thế nào?
Thông qua các nam nữ tu sỹ. Họ hiện diện ở hầu hết mọi nơi trên thế giới, và thông qua sứ thần, Vatican luôn được cập nhật thông tin về những gì đang diễn ra trên thực địa.
Loup Besmond De Senneville: “Họ không phải là người cung cấp thông tin, nghĩa là họ không làm gián điệp, họ không phải là gián điệp, nhưng họ có khả năng bảo đảm rằng mọi thứ diễn ra trên thực địa đều được chuyển về Roma. Bạn phải hiểu rằng ngoại giao Vatican, trên hết, là một nơi thông tin. Một trung tâm, nơi tập hợp tất cả những diễn biến thông tin của thế giới.”
Điều này đã dẫn đến việc hầu hết các quốc gia - bất chấp những khác biệt về tôn giáo, chính trị, văn hóa hay xã hội - đều muốn duy trì quan hệ ngoại giao toàn diện với Tòa Thánh.
Loup Besmond De Senneville: “Hãy nghĩ đến những quốc gia như Algeria, Ba Tư, Thổ Nhĩ Kỳ, vốn không phải là những quốc gia có đa số dân theo Công giáo. Mỗi quốc gia đều có một đại sứ, và đối với tôi, điều đó cho thấy họ muốn gần gũi với Đức Giáo hoàng, gần gũi với Vatican, nhưng cũng muốn tiếp cận tất cả thông tin do Phủ Quốc vụ khanh nắm giữ và được quản lý thông qua ngoại giao Vatican.”
Mặc dù đúng là hầu hết những nguyên thủ quốc gia đều yêu cầu được diện kiến Đức Thánh Cha, hoặc thậm chí yêu cầu ngài giúp hòa giải các cuộc xung đột, nhưng quyền lực chính trị thực sự của Vatican hiện nay không còn lớn như trước nữa. Ngày nay, Vatican hoạt động như một tiếng nói toàn cầu hơn là một trung gian thực sự.”
Loup Besmond De Senneville: “Nghịch lý là ngoại giao Vatican, mặc dù rất có sức mạnh đối với chính Vatican nhờ tầm quan trọng mang tính biểu tượng và lịch sử, cũng như khả năng tiếp cận thông tin, nhưng thực chất chỉ là một đội ngũ nhỏ. Đây là một thực tế rất mong manh, và điều này không được biết đến rộng rãi vì mọi người thường hình dung Vatican như một siêu cường, điều mà thực tế không phải vậy. Thực tế, nó khá thủ công, và là một thực tế rất nhỏ.”
Điều đó không có nghĩa là những cử chỉ mang tính biểu tượng không diễn ra, với một số hành động vươn lên tầm ngoại giao. Chẳng hạn, những cuộc gọi điện thoại cho Putin và Zelensky về chiến tranh ở Ukraine, những bài phát biểu trong những chuyến tông du của Đức Giáo hoàng tới những cơ quan chính trị, hoặc thậm chí chính những điểm đến được chọn cho những chuyến tông du.
Loup Besmond De Senneville: “Tôi nhớ rất rõ, đặc biệt là cuộc gặp gỡ của Đức Giáo hoàng Cha tại Ur. Bài phát biểu mạnh mẽ, mang tính biểu tượng đó ở Iraq đã khiến tôi vô cùng xúc động. Chuyến đi đó được chuẩn bị trong những điều kiện đặc biệt tại Vatican do đại dịch.”
Những chuyến tông du của Đức Giáo hoàng được tổ chức bởi Phủ Quốc vụ khanh, với những thành viên cũng đi cùng chuyên cơ với Đức Giáo hoàng. Điều thú vị là trong chuyến thăm của Đức Giáo hoàng đến một quốc gia, họ cũng tổ chức những cuộc gặp song phương - mỗi giây phút đều quý giá để hàn gắn hoặc củng cố quan hệ ngoại giao với quốc gia đó.
Nguyễn Minh Sơn