Các linh mục Việt Nam tiếp cận dân làng Hmong sống trong hoàn cảnh khó khăn
Cha Phêrô Nguyễn Trường Giang dậy sớm để chuẩn bị lên đường đến với giáo điểm Đền Thàng. Nhiệt độ khoảng 10 độ C khi ngài chất gạo, mì gói, dầu ăn, nước mắm và muối lên chiếc xe bán tải màu trắng mà ngài mượn của một người dân địa phương.
Cha Giang và hai vị lãnh đạo giáo dân rời nhà nguyện Lao Chải lúc 6 giờ sáng để đến Dền Thàng, cách đó chỉ 20 cây số, nhưng họ phải mất khoảng ba giờ đồng hồ để hoàn thành hành trình trên con đường hẹp, dốc, quanh co, gồ ghề và lầy lội, ổ gà xuyên rừng.
Họ đến thăm và tặng thực phẩm cho khoảng 10 gia đình người dân tộc Hmong đã chuyển sang Công giáo trong những năm gần đây. Tất cả họ đều tụ tập tại nhà của một gia đình và phục vụ họ một bữa ăn đơn giản.
“Vì đường đi lại khó khăn nên tôi đã đến thăm giáo điểm này 3 lần kể từ khi tôi chuyển đến Giáo xứ Lao Chải vào cuối năm 2019,” vị linh mục 41 tuổi cho biết và cho biết thêm rằng ngài đang tìm mua mảnh đất 600m2 để xây nhà nguyện.
Linh mục và hai nữ tu phục vụ Giáo xứ Lao Chải với khoảng 1.400 giáo dân. Hầu hết họ là dân làng Hmong cư trú tại 6 giáo họ và giáo điểm truyền giáo. Xa nhất cách nhà xứ 40km. Giáo xứ có trụ sở tại huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai.
Giáo dân địa phương rất nghèo nên tất cả giáo xứ và giáo họ đều thiếu thốn những cơ sở vật chất cơ bản nhất cho đến khi tìm được tiền mua đất và xây thêm nhà nguyện. Giáo xứ có 4 nhà nguyện nhỏ bằng gỗ được các cha xứ trước đây xây dựng trên đất của người dân địa phương.
Thụ phong vào năm 2017, Cha Giang cho biết nhà nguyện chỉ thuộc sở hữu của người dân địa phương trên giấy tờ vì Giáo xứ Lao Chải chưa được chính phủ Việt Nam công nhận. Giáo xứ được Giáo phận Hưng Hóa tách ra từ Giáo xứ Sa Pa vào năm ngoái.
“Tôi cố gắng cử hành Thánh Lễ hàng tuần tại các nhà nguyện để duy trì các hoạt động tôn giáo giữa người dân địa phương và thúc đẩy đời sống đức tin của họ,” ngài nói. Nhiều người dự lễ mặc dù họ chưa được rửa tội.
Cha Giang cho biết ngài cử hành Thánh Lễ bằng cả tiếng Mông và tiếng Việt, quốc ngữ, để người dân địa phương bảo tồn ngôn ngữ viết của họ và cải thiện tiếng Việt của họ. Thông thạo ngôn ngữ quốc gia là điều cần thiết để họ có thể làm việc với những người khác, tìm kiếm việc làm và tránh những kẻ buôn bán xảo quyệt cũng như tệ nạn xã hội và buôn bán người, ngài nói thêm.
Ngài phục vụ với tư cách là đại diện Ủy ban Dân tộc phụ trách Sắc tộc Thiểu số, nơi cung cấp các dịch vụ mục vụ và truyền giáo cho hơn 20.000 người Công giáo Hmong và các nhóm dân tộc khác trong giáo phận lớn nhất cả nước bao gồm một phần Hà Nội và 9 tỉnh miền núi.
Người dân địa phương bắt đầu đó nhận Công giáo từ các nhà truyền giáo nước ngoài vào cuối thế kỷ 19.
Phụng vụ
Cha Giang cho biết cha đã quan tâm đến việc truyền giáo cho người Mông từ khi còn là một chủng sinh. Ngài đã dành kỳ nghỉ hè của mình để giúp đỡ vụ mục vụ cho các cộng đồng người Hmong ở các tỉnh Lào Cai, Sơn La và Yên Bái. Ngài còn dạy họ viết ngôn ngữ và học tiếng nói từ họ.
Trong hai năm qua, ủy ban của ngài đã soạn cuốn Từ điển Việt-Hmông và tổ chức các khóa học hè bằng tiếng Hmông cho các thành viên trong hội đồng giáo xứ, giáo dân và giáo lý viên.
Nữ tu Mến Thánh Giá Nguyễn Thị Thu Huyền, một trong hai nữ tu phục vụ tại giáo xứ, cho biết họ đào tạo các nhóm giáo dân và cử họ đến các làng để họ nói chuyện với dân làng về các giá trị Kitô giáo trong tiệc cưới, đám tang và lễ hội.
Sr. Huyền cho biết nhiều cặp đôi chưa tổ chức đám cưới trong nhà thờ. Một số phụ nữ và con cái của họ, nhưng không phải chồng của họ, theo đạo, trong khi nhiều người đàn ông có nhiều hơn một vợ. Họ vẫn kết hôn khi mới 14-15 tuổi theo truyền thống.
Người dân bản Hmong thu hoạch một vụ lúa trên ruộng bậc thang hàng năm và thiếu lương thực suốt 4 tháng trong năm. Họ phải vay tiền từ người khác để tồn tại.
Những ruộng bậc thang ngoạn mục của họ ở thung lũng Mường Hoa là một địa điểm du lịch nổi tiếng nhưng họ chẳng thu được lợi ích gì từ tài sản của mình.
Trong khu vực có khoảng 10 nhà máy thủy điện chưa xây dựng hệ thống lưới điện quốc gia và đường liên thôn. Người dân địa phương phải lắp đặt máy phát điện do Trung quốc sản xuất để cung cấp điện cho nhu cầu của họ.
“Tôi thương họ vì họ bị đối xử không công bằng ở đây,” Cha Giang nói và cho biết thêm rằng chính quyền địa phương thu phí khách du lịch 75.000 đồng (tương đương 3,20 Mỹ kim) phí vào cửa điểm đến, nhưng họ không chia sẻ phí với dân làng, những người sở hữu cảnh đẹp, ruộng bậc thang và đã ở đó qua nhiều thế hệ.
“Chúng tôi làm việc hàng ngày từ 5 giờ sáng đến 10 giờ tối, nhất là vào cuối tuần khi chúng tôi đến thăm và cung cấp nghi thức vụ mục vụ cho người dân tại các nhà nguyện địa phương,” ngài nói. Họ cũng nấu ăn, giặt quần áo, dọn dẹp nhà nguyện và tự tay sửa chữa đường ống nước và hệ thống điện. Người dân địa phương sử dụng ống nhựa để lấy nước từ các con suối nhỏ.
“Chúng tôi bận rộn làm việc cả ngày và vượt qua thời tiết lạnh giá,” ngài nói.
Cha Giang cho biết người Hmong không tích cực trong công việc cộng đồng, vì vậy cha cố gắng thay đổi suy nghĩ của họ bằng cách yêu cầu họ dọn dẹp xung quanh.
Anh Michael Lò A Lử, một trong những giáo dân Hmong của Cha Giang, cho biết anh rất biết ơn vì những nỗ lực của cha xứ đã mang mọi người đến với nhau, chăm sóc những người khó khăn và tìm các nhà hảo tâm từ những nơi khác để cung cấp thực phẩm cơ bản cho họ. Linh mục cũng giúp mọi người kiếm thu nhập bằng cách mời khách du lịch Công giáo đến ở tại nhà của họ.
Người cha 42 tuổi của 7 đứa trẻ cho biết các gia đình địa phương có nhiều con và thường xuyên bị thiếu ăn.
Ông Giuse Sùng A Lùng, 39 tuổi, cho biết cha Giang cử hành thánh lễ tại nhà riêng và khuyến khích mọi người sống đúng với đức tin của mình trong bất kỳ hoàn cảnh nào.
“Sự hỗ trợ về mặt tinh thần và vật chất của linh mục mang lại cho chúng tôi niềm an ủi lớn lao để vượt qua những thử thách hàng ngày,” người cha của 5 đứa trẻ nói. “Chúng tôi tự hào về linh mục của mình, ngài đối xử với chúng tôi như gia đình của ngài.”
Cha Phêrô Phạm Thanh Bình, Chánh xứ Sa Pa, cho biết số giáo dân đã tăng từ 1.000 giáo dân vào năm 2007, khi cha được giao quản nhiệm, hiện nay lên hơn 3.000 người ở ba giáo xứ và 15 giáo họ, giáo điểm.
Cha Bình, 49 tuổi, đã rửa tội cho 130 người lớn và trẻ em Hmong, số người cải đạo kỷ lục, tại Giáo xứ Hầu Thào vào tháng Tám. Giáo phận Hưng Hóa ghi nhận khoảng 700 người Hmong cải đạo mỗi năm.
Linh mục tu sửa nhà thờ đá Sa Pa và xây dựng nhà thờ Hầu Thào và 10 nhà nguyện. Một trung tâm mục vụ mới với chi phí ước tính 11 tỷ đồng ($ 478,260) đang được xây dựng bên cạnh nhà thờ Sa Pa.
Ngài cho biết giáo xứ cũng xây nhà cho người vô gia cư, đài thọ chi phí điều trị cho bệnh nhân nghèo và đám tang của người chết. Giáo xứ cũng cung cấp chỗ ở miễn phí cho hàng trăm học sinh trung học.
Jos. Tú Nạc, Nguyễn Minh Sơn (UCA News)